TICKETS

Meer weten

Publicaties in het kader van de expo

In 2016 vond een eerdere en specifieke versie van deze reizende tentoonstelling plaats in La Cité Miroir in Luik.
De catalogus bij deze tentoonstelling Zoos humains. L’Invention du sauvage (Mensentuinen. De uitvinding van ‘de wilde’) is geschreven door verschillende auteurs, waaronder onze huidige curatoren, P. Blanchard en M. Couttenier en andere medewerkers van het KMMA. Vele onderwerpen en documenten in dit boek weerspiegelen ook onze tentoonstelling in Tervuren.

Daarom biedt onze Africashop dit rijkelijk geïllustreerde boek te koop aan.
Gedurende bijna vijf eeuwen (1490-1960) zal de menselijke tentoonstellingsindustrie meer dan één miljard vierhonderd miljoen bezoekers fascineren en over de hele wereld tussen de dertig en vijfendertigduizend ‘figuranten’ opvoeren. Deze ensceneringen, de eerste visuele contacten tussen culturen, hebben in de geest van de westerse mens een grens en een hiërarchie geplaatst tussen zogenaamde 'beschaafden' en zogenaamde 'wilden'. Het hoogtepunt van dit fenomeen begint in het midden van de 19e eeuw en gaat door tot de jaren 1950, in de vorm van een ware tentoonstellingsindustrie.
Dit werk helpt te begrijpen hoe, waarom en met welke gevolgen dit 'spektakel' onze westerse samenlevingen fascineerde. In België, net als in de andere landen van West-Europa, zijn er van 1885 tot 1958 miljoenen bezoekers diegenen gaan opzoeken die ‘wilden’ werden genoemd. Afkomstig uit alle hoeken van de wereld en ook uit de Belgische koloniën, waren zij de acteurs in de enscenering van het grote spektakel van het anders-zijn en in de legitimatie van de kolonisatie.

Deze catalogus is enkel beschikbaar in het Frans.

Te koop in de AfricaShop of via de dienst Publicaties van het KMMA.

ardback, 84 pagina's, 24 X 28,5 cm - ISBN: 978-2-930845-04-3 - Verkoopprijs incl. BTW: 25 euro

Dit boekje is de catalogus van de reizende tentoonstelling Mensentuin. Koloniale tentoonstellingen wereldwijd. Het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika is de vijfde locatie voor deze internationale expo, na Parijs (Musée du quai Branly), Rouen (Muséum), Luik (Cité Miroir), Pointe-à-Pitre (Mémorial ACTe). De tentoonstelling, georganiseerd in partnerschap met de Groupe de recherche Achac, vindt er plaats ter gelegenheid van de 125e verjaardag van de Koloniale afdeling van de Wereldtentoonstelling van Brussel in 1897.

Historicus Pascal Blanchard (Groupe de recherche Achac Achac) is verantwoordelijk voor het concept van de tentoonstelling, samen met Maarten Couttenier en Mathieu Zana Etambala (KMMA). De bezoeker wordt er ondergedompeld in de vergeten geschiedenis van de ‘mensentuinen’. De expo focust op Tervuren maar plaatst toch het fenomeen van de ‘antropologische’ tentoonstellingen in een meer algemene context. Vanaf het begin van de negentiende eeuw en tot aan de Tweede Wereldoorlog werden ‘tentoonstellingen’ van dit type georganiseerd in bijna heel Europa, maar ook in de Verenigde Staten, Japan en in Congo zelf (in 1931). Hun populariteit steeg samen met de toenemende koloniale veroveringen. Er kwamen niet alleen Afrikanen in voor, maar ook inwoners van alle gekoloniseerde landen: Amerikaanse indianen, Aboriginals, Indiërs, Aziaten, Maghrebijnen, Oosterlingen, Vuurlanders … Maar het was vooral vanaf 1880 dat deze tentoonstellingen in heel Europa een hoge vlucht namen: van enkele tentoongestelde individuen in het begin evolueerden ze tot echte ‘mensentuinen’ met exotische decors of ‘echte dorpen’ die aan miljoenen bezoekers werden getoond. 

De tentoonstelling verkent aan de hand van meer dan 500 documenten op historische en thematische wijze de dunne grenzen tussen ‘exotisch’ en ‘gekoloniseerd’, wetenschap en voyeurisme, kolonialisme en racisme, en probeert de tentoongestelde bevolkingsgroepen uit de anonimiteit te halen (met name de Congolezen die aanwezig waren in 1897 in het park van Tervuren of op de andere Belgische tentoonstellingen tussen 1880 en 1958).

Te koop in de AfricaShop of via de dienst Publicaties van het KMMA.

Bookje softcover, 68 pagina's, 15 X 21 cm - ISBN: 978-9-4926-6989-9 - Verkoopprijs inl. BTW: 7 euro

 

En nog meer...

Tentoonstellingscatalogi

  • Bancel, N., Blanchard, P., Boëtsch, G., Deroo, E. & Lemaire, S. 2011. Zoos humains et exhibitions coloniales. 150 ans d’invention de l’Autre. Paris : La Découverte.
  • Bancel, N., Blanchard, P., Boëtsch, G., Deroo, E. & Lemaire, S. 2004. Zoos humains. Au temps des exhibitions humaines. Paris : La Découverte.
  • Blanchard, P. (éd.) 2016. Zoos humains. L’Invention du sauvage. Liège : Centre d’Action laïque.
  • Blanchard, P., Boëtsch, G. & Jacomijn Snoep, N. (Présentation de Lilian Thuram.) 2011. Exhibitions. L’Invention du sauvage. Arles/Paris : Actes Sud/Musée du quai Branly.
  • Blanchard, P., Bancel, N., Boëtsch, G., Deroo, E., Lemaire, S. & Forsdick, C. 2008. Humans Zoos. Science and Spectacle in the Age of Colonial Empires. Liverpool : Liverpool University Press.

Bibliografie

  • Allegaert, P. & Sliggers, B. 2009. De exotische mens: andere culturen als amusement. Tielt/Amsterdam : Éditions Lannoo.
  • Ames, E. 2008. Carl Hagenbeck’s Empire of Entertainments. Seattle : University of Washington Press.
  • Antonis, E et al. 1993. The Panoramic Dream. Antwerpen and the World Exhibitions 1885 – 1894 – 1930. Anvers : Antwerpen 93/Culturele Hoofdstad van Europa.
  • Bogdan, R. 2013. La Fabrique des monstres : les États-Unis et le freak show (1840-1940). Paris : Alma Éditeurs.
  • Bradford, P.V. & Blume, H. 1992. Ota Benga. The Pygmy in the Zoo. New York : St. Martin’s Press.
  • Couttenier, M. 2005. Congo tentoongesteld. Een geschiedenis van de Belgische antropologie en het museum van Tervuren (1882-1925). Louvain : Acco.
  • Cruchaudet, C. 2008. Groënland Manhattan. Paris : Delcourt.
  • Daeninckx, D. 2000. Cannibale. Paris : Gallimard (coll. « Folio »).
  • Daeninckx, D. & Reuzé, E. 2017. Cannibale (bande dessinée). Conches : EP.
  • De Palmenaer, E. 2020. 100 x Congo. Un siècle d’art congolais à Anvers. Kontich/Anvers/Tervuren : BAI/MASBooks/MRAC.
  • Dittrich, L. & Rieke-Müller, A. 1998. Carl Hagenbeck (1844-1913). Tierhandel und Schaustellung im Deutschen Kaiserreich. Berne : Peter Lang.
  • Dreesbach, A. 2005. Gezähmte Wilde : Die Zurschaustellung « exotischer » Menschen in Deutschland 1870-1940. Francfort-sur-le-Main : Campus Verlag.
  • Dujardin, L. 2007. Ethnics and Trade: Photography and the Colonial Exhibitions in Amsterdam Antwerp and Brussels. Amsterdam : Rijksmuseum.
  • Friesen, S., Littlemoon, W. & Chladiuk, F. 2017. Lakota Performers in Europe: Their Culture and the Artifacts They Left Behind. Norman : University of Oklahoma Press.
  • Grewe, C. (éd.) 2006. Die Schau des Fremden. Ausstellungskonzepte zwischen Kunst, Kommerz und Wissenschaft. Stuttgart : Franz Steiner Verlag.
  • Holmes, R. 2007. The Hottentot Venus. The Life and Death of Saartjie Baartman. Born 1789-Burried 2002. Londres : Bloomsbury Publishing.
  • Holsbeke, M. 1992. De fotografie van de herinnering, de Noord-Amerikaanse Indiaan als blank concept. Anvers : Antwerpen 93.
  • Jacobsen, J.A. 2019. Voyage with the Labrador Eskimos, 1880-1881. Polar Horizons.
  • Lauwens, M. & Purini, S. 2006. De indianen in Brussels. Wereldtentoonstelling in 1935, Collectie François Chladiuk. Bruxelles : Musée royaux d’Art et d’Histoire.
  • Lindfors, B. (éd.) 1999. Africans on Stage. Studies in Ethnological Show Business. Bloomington : Indiana University Press.
  • McNelly, L. 2012. Native Performers in Wild West Shows: From Buffalo Bill to Euro Disney Norman : University of Oklahoma Press.
  • N. N. 2001. La Belle Europe. Le temps des Expositions universelles. 1851-1913. Louvain : Exhibitions International.
  • Ndala, B. 2021. Dans le ventre du Congo. Paris : Éditions du Seuil.
  • Ndaywel è Nziem, I. 2009 (rééd. 2012). Nouvelle histoire du Congo. Des origines à la République démocratique. Bruxelles/Kinshasa : Le Cri/Afrique Éditions.
  • Nederveen Pieterse, J. 1990. Wit over zwart. Beelden van Afrika en zwarten in de westerse populaire cultuur. Bruxelles : Institut royal des Tropiques.
  • Poignant, R. 2004. Professional Savages. Captive Lives and Western Spectacle. New Haven : Yale University Press.
  • Qureshi, S. 2011. Peoples on Parade: Exhibitions, Empire, and Anthropology in Nineteenth-Century Britain. Chicago : University of Chicago Press.
  • Sandrel, C. 2010. Vénus & Hottentote, Sarah Baartman. Paris : Perrin.
  • Schwarz, W.M. 2001. Anthropologische Spektakel. Zur Schaustellung « exotischer » Menschen, Wien 1870-1910. Vienne : Verlag Turia + Kant.
  • Thode-Arora, H. (éd.) 2014. From Samoa with Love? Samoan Travellers in Germany 1895-1911. Retracing Footsteps. Munich : Hirmer.
  • Van Beurden, S. 2015. Authentically African: Arts and the Transnational Politics of Congolese Culture. Athens : Ohio University Press. Disponible en français dès fin octobre 2021 : Van Beurden, S. 2021. Congo en vitrine. Art africain, Muséologie et politique. Les musées de Kinshasa et de Tervuren. Tervuren : MRAC.
  • Vanthemsche, G. 2012. Belgium and the Congo, 1885-1980. Cambridge : Cambridge University Press.
  • Vints, L. 1984. Kongo made in Belgium. Beeld van een kolonie in film en propaganda. Tielt : Kritak.
  • Wolter, S. 2005. Die Vermarktung des Fremden : Exotismus und die Anfänge des Massenkonsums. Francfort-sur-le-Main : Campus Verlag.
  • Wörner, M. 1999. Vergnügung und Belehrung. Volkskultur auf den Weltausstellungen 1851-1900. Münster : Waxmann Verlag.
  • Wynants, M. 1997. Des ducs de Brabant aux villages congolais. Tervuren et l’Exposition coloniale de 1897. Tervuren : MRAC.
  • Wyss, B. 2010. Bilder von der Globalisierung. Die Weltausstellung von Paris 1889. Berlin : Insel Verlag.
  • Zana Etambala, M. 1993. In het land van de Banoko. De geschiedenis van de Kongolese / Zaïrese aanwezigheid in België van 1885 tot heden. Louvain : Institut supérieur du travail.
  • Zana Etambala, M. 2020. Veroverd. Bezet. Gekoloniseerd. Congo 1876-1914. Gorredijk : Sterck & De Vreese.

Films

  • Boma-Tervuren, Le voyage (Cobra Films, VRT, RTBF, 1999) de Francis Dujardin.
  • Exhibitions (Taghit Productions, 2012) de Rachid Bouchareb (réalisateur) et Pascal Blanchard (auteur).
  • Man to Man (Vertigo Productions, Skyline, 2005) de Régis Wargnier.
  • On l’appelait la Vénus hottentote (Black Roots Pictures, Dominant 7, 1988) de Zola Maseko.
  • Sauvages. Au cœur des zoos humains (Bonne pioche, 2017) de Pascal Blanchard et Bruno Victor-Pujebet (diffusion sur RTBF en mai 2018 et Arte en septembre 2018).
  • The Human Zoo (Icarus Films, 2013) de Hans Mulchi.
  • The Return of Sarah Baartman (Black Roots Pictures, 2003) de Zola Maseko.
  • Vénus noire (MK2, 2010) de Abdellatif Kechiche.